เลือก(สัก)ตั้ง Ep 29 : แปลกหรือไม่? ที่พรรคการเมืองไทยมีมากมาย

พรรคการเมืองไทยที่สมัครรับเลือกตั้งครั้งนี้มี 67 พรรค ขณะที่พรรคการเมืองที่จดทะเบียนมีถึง 83 พรรค คำถามคือประเทศไทยมีพรรคการเมืองมากกว่าที่อื่นหรือไม่ และทำไมเราต้องจดทะเบียนพรรคการเมือง

จบลงไปแล้วสำหรับการสมัครรับเลือกตั้ง หลายคนอาจตกใจ ว่ามีพรรคการเมืองมาสมัครรับเลือกตั้งถึง 67 พรรค ขณะที่ผ่านมาเรารู้สึกว่าเห็นพรรคการเมืองที่ดำเนินการมีไม่มาก และยิ่งดูในต่างประเทศแล้ว โดยมากเราจะเห็นแค่สองพรรคเท่านั้น อย่างอเมริกา เราก็จะเห็น เดโมแครต กับ รีพับลิกัน อังกฤษ เราก็เห็นพรรคแรงงานหรืออนุรักษ์นิยม  

เรามาดูก่อนว่าข้อมูลถึง 31 มีนาคม เรามีพรรคการเมืองที่ดำเนินการอยู่ 83 พรรค โดยพรรคที่จดทะเบียนใหม่ล่าสุดคือพรรคเปลี่ยนของคุณน็อต กองสลากพลัส

ทีนี้ไปดูในสหรัฐฯ คือสหรัฐรัฐธรรมนูญไม่ได้กำหนดว่าต้องจดทะเบียนพรรคการเมือง แต่จากข้อมูลมีระบุไว้ว่าสหรัฐฯ มีพรรคการเมืองถึง 420 พรรค แต่พรรคใหญ่มีเพียงสองพรรคอย่างที่เรารู้จัก

ส่วนอังกฤษ มีสองพรรคใหญ่ แต่ก็มีพรรคเล็กอีกเป็นจำนวนมาก แต่เนื่องจากไม่ได้มีการกำหนดว่าต้องมีการจดทะเบียนถึงจะเป็นพรรคการเมืองได้ จึงคาดการว่าจะมีมากกว่า 200 พรรคการเมือง โดยมีทั้งพรรคการเมืองระดับชาติและระดับท้องถิ่น ดังนั้นเราที่มี 83 พรรคนี่ไม่ถือว่าแปลก

ประการต่อมาเรามาดูเรื่องพรรคการเมืองที่กำหนดไว้ในบ้านเราบ้าง ต้องบอกว่าการตั้งพรรคการเมืองนี่เป็นสิทธิ โดยรัฐธรรมนูญบัญญัติในมาตรา 45 ว่าประชาชนมีสิทธิจัดตั้งพรรคการเมือง ขณะเดี่ยวกันก็กำหนดว่า ผู้ที่ลงสมัคร ส.ส. และจะเป็น ส.ส. ต้องสังกัดพรรคการเมือง ทำให้เราต้องมีการลงทะเบียนเรื่องการจัดตั้งพรรคการเมือง

แต่ก็ใช่ว่าแม้รัฐธรรมนูญจะกำหนดว่าการตั้งพรรคการเมืองเป็นสิทธื แต่ก็มีข้อแม้ว่า ต้องเป็นรพรรคการเมืองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข

และการตั้งพรรคการเมือง ที่จะลงสมัคร ส.ส. ก็ไม่ได้จำกัดว่า ต้องตั้งมากี่วันถึงจะลงสมัครได้อันนี้ถือว่าเปิดกว้าง เพราะหาก กกต. รับรองวันนี้  แล้ววันรุ่งขึ้นเป็นวันสมัครก็ส่งได้ทันที

ทีนี้เวลาจัดตั้งพรรคการเมืองต้องทำอย่างไร เริ่มด้วยต้องมีบุคคลไม่น้อยกว่า 15 คน แจ้งเตรียมการจัดตั้ง และเมื่อ กกต. รับรองก็ต้องหาผู้ร่วมจัดตั้งให้ได้ 500 คน จัดการประชุม รวมเงินทุนประเดิมพรรคหนึ่งล้านบาท ทั้งหมดนี้ต้องทำใน 180 วัน

จากนั้นนายทะเบียนพรรคการเมืองก็จะรับจัดตั้ง แต่ก็ยังไม่จบ เพราะภายในหนึ่งปี ต้องทำให้มีสมาชิกพรรคไม่น้อยกว่า 5,000 คน และต้องเพิ่มสมาชิกให้เป็น 10,000 คน ภายใน 4 ปี และใน 1ปีนับแต่วันจดทะเบียนก็ต้องจัดตั้งสาขาพรรคอย่างน้อยภาคละ 1 สาขา และมีสมาชิกในแต่ละสาขาไม่น้อยกว่า 500 คน ซึ่งหากทำไม่ได้ทั้งหมดพรรคก็จะถูกยื่นยุบแล้วสิ้นสภาพ

แล้วสมมุติว่า หากมีพรรคหนึ่งได้ ส.ส. แล้วทำพรรคต่อไม่ได้จะทำอย่างไร คำตอบคือ ส.ส. ก็จะต้องหาพรรคใหม่สังกัดใน 60 วัน แต่หาก ส.ส. คนนั้นเป็นกรรมการบริหารพรรคก็ต้องถูกตัดสิทธิเลือกตั้ง 10 ปี