ฟื้นชีวิต 'คลองแม่ข่า' จากคลองน้ำเสียสู่แลนด์มาร์กท่องเที่ยวของเชียงใหม่

ในอดีตคลองแม่ข่า ในจังหวัดเชียงใหม่ กลายเป็นแหล่งน้ำเสื่อมโทรมที่ไม่ได้รับการดูแลแก้ไข แต่ภายหลังจากที่ทางจังหวัดได้เริ่มดำเนินการฟื้นฟูตามแผนแม่บทคลองแม่ข่า ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ก็ทำให้คลองแห่งนี้เริ่มกลับมามีคุณภาพน้ำที่ดีขึ้น และมีภูมิทัศน์ที่สวยงาม จนตอนนี้คลองแม่ข่ากลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยมในจังหวัดเชียงใหม่ ที่สร้างรายได้ให้กับชุมชนกว่าเดือนละ 1,500,000 บาท

บรรยากาศยามเย็นของคลองแม่ข่าในจังหวัดเชียงใหม่ทุกวันนี้ เต็มไปด้วยผู้คนทั้งพ่อค้าแม่ค้าและนักท่องเที่ยวที่ออกมาตั้งร้านและเดินเล่นชมความสวยงามริมฝั่งคลอง ภายหลังจากที่เทศบาลนครเชียงใหม่ ได้เข้าปรับปรุงภูมิทัศน์คลองให้สะอาดตาจนคล้ายกับคลองโอตารุ ที่ฮอกไกโด ประเทศญี่ปุ่น


กรมควบคุมมลพิษ ได้ร่วมกับจังหวัดเชียงใหม่ จัดทำแผนแม่บทคลองแม่ข่าปี 2561-2565 ภายใต้วิสัยทัศน์ คลองสวยน้ำใสไหลดีชุมชนมีสุข ผ่านความร่วมมือของหลายหน่วยงาน เพื่อวางแนวทางแก้ปัญหาคุณภาพน้ำ ใน 4 แนวทางหลัก คือ การบริหารจัดการน้ำต้นทุน ระบบบำบัดน้ำเสีย การปรับปรุงภูมิทัศน์ และสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชน

สำหรับในช่วง 775 เมตร ช่วงสะพานระแกงถึงชุมชนฟ้าใหม่ ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ นายอัศนี บูรณุปกรณ์ นายกเทศมนตรีนครเชียงใหม่ ระบุว่า ทางเทศบาลได้เปลี่ยนการเปิด-ปิดประตูผันน้ำ ให้มีความเหมาะสมมากขึ้นเพื่อรักษาแหล่งต้นทุนของน้ำ ปรับปรุงระบบรองรับน้ำเสียใหม่ โดยปรับโครงสร้างอาคารเดิมของชุมชน วางแนวท่อรับน้ำเสียตลอด 2 ฝั่งคลองไปจนถึงสถานีบำบัด เพื่อลดการปล่อยน้ำเสียของชุมชนลงแหล่งน้ำ ทำให้เหลือน้ำเสียเข้าระบบประมาณ 25,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน จากศักยภาพที่รองรับได้ 55,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน

นายพิทยา ปราโมทย์วรพันธุ์ รองอธิบดีอธิบดีกรมควบคุมมลพิษ (คพ.) ระบุว่า กรมควบคุมมลพิษได้ติดตามปัญหาคลองแม่ข่ามาตั้งแต่ปี 2558 และสนับสนุนข้อมูลด้านการติดตามตรวจสอบมลพิษคุณภาพของน้ำ และการบังคับใช้กฤฎหมาย เพื่อแก้น้ำเสียคลองแม่ข่า จนกระทั่งคลองสายนี้กลับมามีคุณภาพที่ดีตามเดิม


ชาวบ้านที่นี่เล่าว่า ในช่วงแรกพวกเขาได้รวมตัวกันคัดค้านความเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น เพราะเกรงจะกระทบต่อที่อยู่อาศัย แต่มาวันนี้หลังบ้านที่จากเดิมเป็นที่ปลูกต้นไม้และเลี้ยงสัตว์ก็กลายมาเป็นหน้าบ้านที่ไว้เปิดร้านค้าขายของ ซึ่งช่วงกว่า 1 ปีที่ผ่านมา มีร้านค้าเกิดขึ้นถึง 102 ร้าน ตลอดทั้งสองฝั่งคลอง สร้างรายได้ให้กับชุมชน ได้กว่า 1,500,000 บาทต่อเดือน


คลองแม่ข่า หรือ ลำน้ำแม่ข่า เป็นคลองธรรมชาติสายสำคัญที่ไหลผ่านตัวเมืองเชียงใหม่ ในอำเภอแม่ริม อำเภอเมือง และไหลลงสู่แม่น้ำปิงใน อำเภอหางดง รวมระยะทาง 31 กิโลเมตร โดยในสิ้นเดือนนี้ ทางเทศบาลนครเชียงใหม่ได้เตรียมขยายพื้นที่ปรับภูมิทัศน์ในระยะที่ 2 ไปอีก 500 เมตร คาดว่าจะแล้วเสร็จภายในปีนี้ รวมระยะทางประมาณ 1.2 กิโลเมตร และเตรียมขยายเข้าสู่พื้นที่ตำบลอื่นต่อๆ ไป เพื่อให้เกิดการอนุรักษ์พื้นที่คลองอย่างยั่งยืน