ไม่ใช่แค่คุณแม่ ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด คุณพ่อมือใหม่ก็เป็นได้

สาวๆ หลายคนที่เคยมีลูกอาจจะเคยประสบกับ ‘ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด’ ซึ่งคุณแม่บางคนอาจจะเผชิญกับภาวะนี้แค่ 1-3 เดือน แต่บางคนอาจเป็นยาวนานกว่า 1 ปี และบางคนก็มีอาการหนักจนต้องปรึกษาจิตแพทย์

แต่…รู้บ้างไหม คุณพ่อมือใหม่ก็สามารถมี ‘ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด’ ได้ด้วยนะ

ก่อนอื่น เรามาทำความเข้าใจกับความหมายของ ‘ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด’ กันก่อน จะได้เข้าใจตรงกัน

‘ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด’ เกิดจากระดับฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งส่งผลต่ออารมณ์ความรู้สึกหลายอย่าง ซึ่งจะมีอาการต่างๆ เช่น นอนไม่หลับ เบื่ออาหาร ร้องไห้บ่อย อ่อนไหวง่าย บางครั้งหงุดหงิด ความผูกพันกับลูกหายได้ บางครั้งผุดภาพอยากทำร้ายตัวเอง ทำร้ายลูก และถ้ามีอาการหลายเดือน จำเป็นต้องรักษา เพราะไม่สามารถหายเองได้

เอาล่ะ ในเมื่อเข้าใจตรงกันแล้ว ตอนนี้ เขามีผลการศึกษาใหม่มาแล้วว่า คุณพ่อมือใหม่ที่มีประวัติเป็น ‘โรคซึมเศร้า’ มีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด

ซึ่งในการศึกษาจาก มหาวิทยาลัย คอลเลจ ลอนดอน (UCL) ได้วิเคราะห์ประวัติทางการแพทย์ของผู้ชาย 90,000 คน ที่กลายเป็นพ่อคน ภายในปีที่แล้ว ในประเด็นที่ไม่ค่อยมีใครพูดถึง ซึ่งส่งผลกระทบต่อผู้ชายบางคน ในช่วงการเปลี่ยนแปลงของการเป็นพ่อแม่

ทีมนักวิจัยที่นำโดย ศาสตราจารย์ไอรีน ปีเตอร์เซน ได้เปิดเผยผลการศึกษา ซึ่งพบว่า ผู้ชายที่เคยใช้ยาต้านอาการซึมเศร้ามาก่อน มีแนวโน้มที่จะสั่งยาอีกครั้งถึง 30 เท่า ในปีแรกหลังคลอด แต่ก็ได้เน้นว่าภาวะซึมเศร้าหลังคลอดในบิดา ไม่ใช่ความเสี่ยงสำหรับผู้ชายทุกคน แต่มีแนวโน้มที่จะส่งผลกระทบต่อผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าอยู่แล้วมากกว่า

ศาสตราจารย์ปีเตอร์เซ็น อธิบายว่า "ผู้ชายเหล่านี้บางคน จะได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่องแบบที่พวกเขาทำอยู่ แต่คนอื่นๆ อาจไม่ได้รับการรักษาแล้ว และพอมีอาการซึมเศร้ากำเริบ พวกเขาสามารถรับรู้ถึงอาการมากขึ้น และก็ไปหาซื้อยามาทาน

เราใช้วิธีพิจารณาจากการใช้ยารักษาโรคซึมเศร้าและไม่ได้รับการวินิจฉัย สิ่งที่เราเห็นคือ ‘ภาวะซึมเศร้าหลังคลอดของบิดา’ ไม่ใช่ความเสี่ยงต่อผู้ชายทุกคน เว้นแต่…คุณมีแนวโน้มที่จะเป็นโรคซึมเศร้า และการมีลูกอาจเป็นตัวกระตุ้นสำหรับผู้ชายบางคน

แม้ว่า การให้ความสำคัญกับสุขภาพจิตระหว่างตั้งครรภ์และหลังคลอดมักเน้นที่ผู้หญิง แต่การศึกษานี้ ได้เน้นย้ำถึงความจำเป็นที่ต้องใส่ใจกับสุขภาพจิตของคุณพ่อมือใหม่เช่นกัน นักวิจัยแนะนำว่า คุณพ่อควรพิจารณาตรวจสุขภาพจิตกับ GP (แพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป) ในปีแรกหลังจากเป็นพ่อแม่

ฮอลลี่ (Holly Smith) หัวหน้านักวิจัยและผู้สมัครระดับปริญญาเอกที่เกี่ยวข้องกับการศึกษานี้ ได้เน้นย้ำถึงความซับซ้อนของความสัมพันธ์ระหว่างภาวะซึมเศร้ากับความเป็นพ่อ ว่า "ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะซึมเศร้ากับความเป็นพ่อเป็นเรื่องซับซ้อน แต่เราพบว่าการรักษาด้วยยากล่อมประสาทก่อนหน้านี้ เป็นปัจจัยสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยาต้านอาการซึมเศร้าในหนึ่งปีหลังมีบุตร อาจเป็นเพราะผู้ชายยังคงรักษาต่อเนื่องก่อนที่จะมีบุตร หรือ ผู้ชายเหล่านี้อาจมีอาการซึมเศร้าอีกครั้งได้ง่ายขึ้น และความท้าทายของการมีลูกใหม่ อาจทำให้อาการนี้รุนแรงขึ้น"

การศึกษายังเน้นย้ำถึง อิทธิพลของการกีดกันทางสังคมต่อความน่าจะเป็นที่จะได้รับใบสั่งยาต้านอาการซึมเศร้า พ่อที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่ขาดแคลนมากที่สุดมีความเสี่ยงสูงกว่าร้อยละ 18 ที่จะได้รับยาต้านอาการซึมเศร้าเมื่อเทียบกับพ่อในพื้นที่ที่ขาดแคลนน้อยที่สุด

ทั้งนี้ ภาวะซึมเศร้าหลังคลอดส่งผลกระทบต่อคุณแม่มือใหม่ 1 ใน 10 คน และการศึกษานี้เปิดเผยว่า ผู้ชายในสัดส่วนที่ใกล้เคียงกันต้องทนทุกข์ทรมานจากภาวะซึมเศร้าในระหว่างที่คู่ของตนตั้งครรภ์ และในช่วงปีแรกของการเป็นพ่อแม่

ด้วยอัตราภาวะซึมเศร้าที่เพิ่มขึ้นในผู้ใหญ่ งานวิจัยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการตระหนักและจัดการกับปัญหาสุขภาพจิตของทั้งมารดาและบิดาในช่วงเวลาที่สำคัญ ในการต้อนรับชีวิตใหม่เข้าสู่ครอบครัว

เมื่อมีความตระหนักรู้มากขึ้นเกี่ยวกับความท้าทายด้านสุขภาพจิตที่พ่อมือใหม่สามารถเผชิญได้ นักวิจัยหวังว่าผู้ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพและสังคมโดยรวม จะให้ความสำคัญกับการสนับสนุนทรัพยากรสำหรับผู้ชาย