อยากให้ ‘สุขภาพจิต’ ดีขึ้นไหม ทำความสะอาดบ้านสิ

ในโลกทุกวันนี้ ไม่ว่าจะสภาพเศรษฐกิจ สภาพสังคม ทำให้สุขภาพจิตเรานั้นค่อนข้างย่ำแย่ ซึ่งแน่นอนว่า เราก็ต้องหมั่นทำให้สุขภาพจิตเรานั้นแข็งแรง แต่บางคนอาจสงสัยว่าแล้วต้องทำยังไง เราอยากจะบอกว่า “ทำความสะอาดบ้านสิ”


“การทำความสะอาดห้องของคุณนั้นดีต่อสุขภาพของคุณ” อาจฟังดูเหมือนเรื่องตลก แต่ความจริงแล้วมันเป็นความจริงนะ เพราะสภาพแวดล้อมของเรามีบทบาทสำคัญในสุขภาพจิต และการดูแลบ้านให้สะอาด ไม่ว่าจะเป็นห้องนอน อพาร์ทเมนต์ หรือบ้าน ก็มีประโยชน์มากมายที่เราอยากจะเล่าให้คุณอ่าน


ดร.ดาเนียล โรส์กี้ (Dr.Danielle Roeske) หมอจิตวิทยา ได้บอกว่า โลกภายนอกของเราส่งผลกระทบต่อโลกภายในของเราอย่างสม่ำเสมอ และในทางกลับกันโลกภายในของเราก็ส่งผลกระทบต่อโลกภายนอกของเราอย่างสม่ำเสมอ 3


ดร.เป๊กกี้ ลู นักจิตวิทยา ได้บอกว่า โดยพื้นฐานแล้ว เมื่อจิตใจของเรารก พื้นที่อยู่อาศัยของเราก็รกได้เช่นกัน


ซึ่งในการศึกษาเร็วๆ นี้ มีหลายการศึกษามาก ที่ศึกษาการข้องเกี่ยวของที่อยู่อาศัยและสุขภาพกาย/สุขภาพจิต


ในการศึกษาในปี 1997 บ่งชี้ว่า สภาพความเป็นอยู่ในวัยเด็กส่งผลต่อสุขภาพในวัยผู้ใหญ่อย่างมีนัยสำคัญ


ในการศึกษาเมื่อปี 2000 การปรับปรุงคุณภาพของที่อยู่อาศัยให้ดีขึ้น สามารถสร้างสุขภาพจิตที่ดีขึ้นของผู้อยู่อาศัย


การศึกษาในเกาหลีเมื่อปี 2020 พบว่าสภาพที่อยู่อาศัยที่ไม่ได้มาตรฐาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจับคู่กับที่อยู่อาศัยที่ไม่สามารถจ่ายได้ มีผลกับอาการซึมเศร้าผู้


ในการศึกษาในปี 2021 ในประเทศจีน มีรายงานว่าผู้อยู่อาศัยมีแนวโน้มที่จะมีสุขภาพที่ดี เมื่ออาศัยอยู่ในบ้านที่เป็นระเบียบเรียบร้อย


ซึ่ง 5 ประโยชน์ด้านสุขภาพจิตของการทำความสะอาด มีดังนี้


ความรู้สึกของคำสั่งและการควบคุม : การศึกษาเกี่ยวกับคนหนุ่มสาวในปี 2560 พบว่า ความยุ่งเหยิงเชื่อมโยงกับการผัดวันประกันพรุ่ง ความรู้สึกหนักใจ และคุณภาพชีวิตที่ต่ำลง สภาพแวดล้อมภายนอกของเราสามารถทำหน้าที่เป็นที่เก็บสภาวะทางอารมณ์และจิตใจของเราได้ ซึ่ง ดร.ดาเนียล อธิบายว่า “เมื่อมีระเบียบและโครงสร้างสภาพแวดล้อมภายนอกของเรา มันสามารถช่วยให้เรารู้สึกสามารถจัดการสภาวะความรู้สึกภายใน และโลกบางส่วนได้มากขึ้น”


ความคุ้นเคยและความสม่ำเสมอ : มนุษย์ชอบกิจวัตรที่คล้ายกัน ซึ่งให้ความมั่นคงแก่เรา แม้ในสถานการณ์ที่วุ่นวายก็ตาม ดร.ดาเนียล ตั้งข้อสังเกตว่า การจัดของใช้ในบ้านให้เป็นระเบียบ สามารถสร้างความคุ้นเคยได้ อย่างไรก็ตาม “ความเป็นระเบียบ” ไม่ได้หมายความว่าทุกอย่างจะเรียงกันอย่างลงตัว และมีสีที่ประสานกัน  และความรู้สึกเป็นระเบียบของแต่ละคนนั้นต่างกัน


สารเอ็นโดรฟินหลั่งออกมา : การทำความสะอาดยังสามารถปล่อยสารเอ็นดอร์ฟิน ซึ่ง ดร.ดาเนียล กล่าวว่า “สารเอ็นโดรฟินมีประโยชน์อย่างมากในฐานะยาคลายปวด คลายเครียด และปรับปรุงความเป็นอยู่โดยรวมของเรา”


ปรับปรุงการโฟกัส : การมีสิ่งของมากเกินไปในด้านการมองเห็นของเรา จะทำให้ความสามารถในการประมวลผลของสมองเสียสมาธิ จากการศึกษาของสถาบันประสาทวิทยาศาสตร์พรินซ์ตันปี 2554 การขจัดความยุ่งเหยิงออกไปทำให้สมองสามารถโฟกัสไปที่รายการและงานทีละอย่างได้


ฝึกควบคุมอารมณ์ : การทำความสะอาดยังทำให้เราทำสิ่งต่างๆ ช้าลง ซึ่งมีผลทำให้จิตใจเราสงบในสถานการณ์ที่หนักหนาสาหัส และช่วยให้เราสำรวจและจัดการกับอารมณ์ของเราได้ ซึ่ง ดร.เป๊กกี้ กล่าวว่า "การทำความสะอาดอย่างล้ำลึกอาจเป็นทางออกที่ดีในเชิงสร้างสรรค์สำหรับความยุ่งยาก"


ดร.เป๊กกี้ ตั้งข้อสังเกตว่า แม้การทำความสะอาดจะช่วยสนับสนุนสุขภาพจิตที่ดีขึ้น แต่การรวบรวมพลังงานพิเศษเพื่อจัดระเบียบอาจเป็นเรื่องยากสำหรับผู้ที่มีความวิตกกังวล ซึมเศร้า หรือเหนื่อยหน่าย ในกรณีนี้ การพบผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตอาจช่วยได้เช่นกัน เพื่อเรียนรู้กลยุทธ์การเผชิญปัญหาตามหลักฐานอื่นๆ