แกะรอยปริศนาที่มาขยะอิเล็กทรอนิกส์โรงงานรีไซเคิล ถูกเปลี่ยนเส้นทางลักลอบส่งเข้าไทย

เมื่อ 7 วันก่อน มีสารคดีเชิงข่าวของต่างประเทศ เผยแพร่ปัญหาการเพิ่มขึ้นของขยะทั่วโลก จนหลายประเทศเผชิญปัญหาขยะล้นที่กำจัดในประเทศตัวเอง ต้องส่งออกไปกำจัดที่ อื่น สารคดีนั้นเผยแพร่ด้วยว่า มีการติด จีพีเอส 400 เครื่อง ในขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่ส่งจากประเทศในยุโรป เพื่อดูว่ามันถูกส่งไปกำจัดที่เยอรมันนี ตามเป้าหมายหรือไม่ แต่ปรากฎ ว่าขยะอิเล็กทรอนิกส์นั้น ถูกส่งมาที่ร้านคัดแยกขยะแห่งหนึ่งในประเทศไทย ข่าว 3 มิติพบว่า กรมโรงงานอุตสาหกรรม กำลังติดตามอย่างใกล้ชิดและไม่อาจเปิดเผยรายละเอียดได้ในตอนนี้


อย่างไรก็ตาม ข่าว 3 มิติ จะเปิดเผย ก่อนหน้านี้กรมกรมโรงงานอุตสาหกรรม ตรวจสอบโรงงานหลายแห่ง ที่พบว่าผิด พ.ร.บ.โรงงานฯ และ พ.ร.บ.วัตถุอันตราย ซึ่งแจงไม่ได้ว่า นำกากอุตสาหกรรมเหล่านั้นมาจากที่ใด ดังนั้น หากไขปริศนาขยะอิเลกทรอนิสก์ที่ติดตั้งจีพีเอสสได้ ก็อาจไขปริศนาขยะล่องหนได้


โรงหลอมนี้ ตั้งอยู่ในอำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา เป็นหนึ่งในโรงงานที่กรมโรงงานอุตสาหกรรม พร้อมตำรวจ ปทส. กรมควบคุมมลพิษ เข้าตรวจสอบเมื่อ 31 กรฎาคมปีนี้ เพราะชาวบ้านร้องเรียนว่ามีน้ำปนเปื้อนสารเคมีไหลลงบ่อเก็บน้ำเพื่อการเกษตรของชาวบ้าน การตรวจสอบวันนั้น พบขยะอิเลกทรอนิกส์ ตะกรันเตาหลอม หน้าจอโทรศัพท์ หม้อแปลงไฟฟ้า เป็นต้น


เป็นที่น่าสังเกตุว่า ที่นี่มีขยะอิเล็กทรอนิกส์หลายชนิด ที่ผู้ประกอบการชี้แจงไม่ได้ว่าได้มาจากที่ใด ไม่มีเอกสารแจ้งการซื้อขาย รวมถึงกากอุตสาหกรรม ที่เจ้าหน้าที่เคยตรวจ สอบไว้ก่อนหน้านั้นมีปริมาณลดลง จึงสงสัยว่ามีการลักลอบหลอม ทั้งที่มีคำสั่งให้หยุด /ขณะนั้นผู้แทนผู้ประกอบการแจ้งว่า หยุดการทำงานตามคำสั่งแล้ว /แต่เมื่อเจ้าหน้าที่ เปิดกล้องวงจรปิดย้อนหลัง ก็พบว่ามีการลักลอบทำงานทั้งกลางวันและกลางคืน


ที่นี่เป็นหนึ่งในโรงงานที่สะท้อนปัญหาว่า นอกจากมีการฝ่าฝืนคำสั่งให้หยุดเพื่อปรับปรุงโรงงานแล้วในขณะนั้นแล้ว กากอุตสาหกรรมที่นำมาเป็นวัตถุดิบนั้นไม่มีที่มาชัดเจน โดยเฉพาะขยะอิเล็กทรอนิสก์ประเภทเหล่านี้ที่ห้ามนำเข้า แต่โรงงานหลอมนี้กลับมีวัตถุดิบเข้ามาป้อน


เช่นเดียวกับในโรงงานบริษัท ทีแอนด์ที เวสท์แมเนจเมนท์ อ.ศรีมหาโพธิ์ จ.ปราจีนบุรี ที่กรมโรงงานอุตสาหกรรมนำหมายศาลเข้าค้น 2 ครั้ง พร้อมกับคำสั่งปิดโรงงานไปแล้ว การเข้าค้นที่นั่นเมื่อ เมื่อ 3 กันยายนที่ผ่านมา พบทั้งการขยายโรงงงาน เพิ่มเครื่องจักร โดยไม่ได้รับอนุญาต ที่สำคัญคือวัตถุดิบที่เป็นกากอุตสาหกรรม ขยะอิเลกทรอนิกส์ จำนวนมากที่นี่ ก็ไม่สามารถชี้แจงได้เช่นกัน


อาคารโรงงาน 3 หลัง ที่อยู่ในพื้นที่ติดกันกับบิ.ทีแอนด์ที ฯนี่เป็นตัวอย่างชัดเจนว่า วัตถุดิบในโรงงานนี้ ที่ถือว่าเป็นขยะอิเลกทรอนิกส์ ยังมีสภาพใหม่เอี่ยม บางส่วนเป็นผลิต ภัณฑ์ที่ใช้แล้ว บางส่วนเหมือนกับว่าเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่แต่ไม่ได้มาตรฐาน แทนที่จะถูกนำไปกำจัด แต่ขยะอิเลกทรอนิสก์เหล่านี้ ถูกส่งมาที่นี่ เช่นจักรยานไฟฟ้า /ปรินเตอร์เตอร์ เครื่องถ่ายเอกสาร และแผงวงจรของอุปกรณ์เลกทรอนิกส์ เป็นต้น วัตถุดิบเหล่านี้ ไม่สามารถชี้แจงได้เช่นกัน


อย่างไรก็ตาม สำหรับที่บริษัททีแอนด์ทีเวสต์ฯ จ.ปราจีนบุรี ผู้อำนวยการกองจัดการกากฯ กรมโรงงานอุตสาหกรรมระบุว่า พบหลักฐานบางอย่างที่เป็นเอกสาร เกี่ยวข้องกับการ นำเข้า และอยู่ระหว่างประสานกับกรมศุลกากร เพื่อแกะรอยที่มาของขยะอิเล็ก ทรอนิกส์ในโรงงานนี้


สองโรงงานดังกล่าว มีฐานข้อมูลในระบบของกรมโรงงานอุตสาหกรรมแล้ว แต่ก็ยังไม่สามารถชี้แจงที่มาของขยะอิเล็กทรอนิกส์ ยังไม่นับโรงงานเถื่อนที่่ตั้งและประกอบกิจการ โดยยังไม่ได้รับอนุญาตใดๆ เช่นที่อำเภอแปลงยาว จ.ฉะเชิงเทรา ซึ่งพบกากอุตสาหกรรมหลากหลายชนิด รวมถึงขยะอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งชี้แจงที่มาไม่ได้เช่นกัน


กรณีเหล่านี้เป็นตัวอย่างส่วนหนึ่งที่บ่งชี้ว่า มีโรงงานรีไซเคิลหลายแห่งในประเทศไทย รับชำแหละขยะอิเลกทรอนิกส์ แล้วหลอมหล่อ เอง หรือส่งต่อไปให้โรงงานอื่น โดยไม่ทำตามเงื่อนไขกฎหมาย และชี้แจงที่มาของวัตถุดิบไม่ได้


อย่างไรก็ตาม ข่าว 3 มิติ มีข้อสันนิษฐานว่า มีความเป็นไปได้ที่จะมีผู้ลักลอบนำเข้าขยะอิเลิกทรอนิสก์รายใหญ่ โดยวิธีการหลบเลี่ยงการตรวจสอบในแต่ละขั้นตอน แล้วนำมาขายต่อให้โรงงานรีไซเคิลเพื่อชำแหละ หรือไม่ก็ว่าจ้างให้โรงงานเหล่านั้นชำแหละ เพื่อนำไปเข้าเตาหลอม ซึ่งทุกขั้นตอนปกปิดมิดชิด  กรณีเช่นนี้คล้ายกับ อลูมิเนียม ดรอส ซึ่งลักลอบขนย้ายจากนครปฐมไปหลอมที่สมุทรสาคร กรณีดังกล่าว ก็ชี้แจงการนำเข้าอย่างละเอียดไม่ได้เช่นกัน