เลือก(สัก)ตั้ง EP.12 : ทำไมแบ่งเขตเลือกตั้งถึงสร้างความได้เปรียบเสียเปรียบ

ทำไมแบ่งเขตเลือกตั้งถึงสร้างความได้เปรียบเสียเปรียบ ทำไมแค่การแบ่งเขต จะมีผลกับการเลือกตั้งเชียวหรือ

การแบ่งเขตเลือกตั้งเรื่องธรรมดาที่ดูจะไม่ธรรมดา และกลายเป็นความได้เปรียบเสียเปรียบทางการเมือง จนนำมาสู่การร้องเรียนว่ามีความไม่เป็นธรรมเกิดขึ้นในหลายๆครั้ง

เรายกตัวอย่างจังหวัด ก. จังหวัดนี้มีเขตเลือกตั้ง 2 เขต แต่มีอำเภออยู่ 6 อำเภอ แบ่งเป็นเขตเลือกตั้งละ 3 อำเภอ เท่าๆกัน

เดิมพรรค A กวาดที่นั่งทั้งสองเขต เพราะ มีฐานเสียงเขตแรกอยู่ที่อำเภอ ที่หนึ่งและสอง ส่วนอำเภอที่ 3 เป็นของพรรค B

เช่นเดียวกับเขต 2 ที่พรรค A  มีฐานเสียงอยู่ที่อำเภอที่ 4 และ 5 ขณะที่ พรรค B มีฐานเสียงอยู่ที่อำเภอที่ 6

หากแบ่งเขตแบบนี้ก็ชัดเจนค่ะว่า พรรค A ที่มีฐานเสียงมากกว่า คือมีถึง 4 อำเภอ จะได้ที่นั่งทั้ง 2 เขต แต่มันก็มีวิธีแบ่งเขต ที่จะทำให้พรรค B สามารถแบ่งที่นั่ง ส.ส. จากจังหวัดนี้ได้

กล่าวคือ แทนที่จะแบ่งอำเภอแบบ 1 -2 -3 และ 4-5-6 แต่กลับแบ่งเขตแรกให้มีอำเภอที่ หนึ่ง ที่สอง และ ที่สี่ ส่วนเขต 2  ก็จะมีอำเภอที่สาม ที่ห้า และ ที่หก

ทีนี้เริ่มจะเห็นภาพแล้วใช่ไหมคะว่า ผลการเลือกตั้งในจังหวัดนี้จะเป็นอย่างไร เพราะ ในเขตหนึ่งจะกลายเป็นว่า ทั้งสามอำเภอเป็นของพรรค A ซึ่งแน่นอนว่าพรรค A ได้รับเลือกตั้งแแน่ๆ แบบมีคะแนนถล่มทลาย เพราะทั้งสามอำเภอเป็นฐานของเขา

แต่ที่ถูกแบ่งไปคือเขตสอง เพราะแทนที่พรรค A จะชนะกลับต้องกลายเป็นแพ้ เนื่องจากเหลือฐานคะแนนเพียงหนึ่งอำเภอ ส่วนอีกสองอำเภอเป็นของพรรค B

และนี่คือเหตุผลที่การแบ่งเขตอาจจะส่งผลต่อความได้เปรียบเสียเปรียบในการเลือกตั้ง จึงทำให้ผู้สมัครต่างจับตาและเรียกร้องทันทีหากพบว่าการแบ่งเขตจะทำให้ตนเองเสียเปรียบ

ทีนี้เราจะพาไปดูประวัติศาสตร์การเลือกตั้งของต่างประเทศ ที่มีการแบ่งเขตอย่างไม่เป็นธรรม  จนเรียกได้ว่าน่าเกลียดและกลายมาเป็นชื่อของการแบ่งเขตแบบนี้โดยเรียกว่า Gerrymandering ซึ่งคำนี้มาจากสองคำคือ นาย Elbridge Gerry อดีตผู้ว่าการรัฐแมสซาชูเซตต์ และ ตัวซาลามานเดอร์  

โดยในปี 1812 นาย Elbridge Gerry ได้ผ่านกฎหมายเปลี่ยนแปลงเขตเลือกตั้งขึ้นมาใหม่ เพื่อให้พรรคชื่อว่าDemocratic-Republican เป็นพรรคชนะการเลือกตั้งวุฒิสภาในรัฐของตนเมื่อปี ค.ศ. 1812

วิธีการของ Gerry เรียกได้ว่าหากใครมาเห็นก็ต้องบอกว่าประหลาดมากๆ เพราะมันเหมือนกับตัวซาลาแมนเดอร์

นี่คือการแบ่งเขตเลือกตั้ง ที่ผู้สมัครจำเป็นต้องละเอียดเพราะมันหมายถึงการแพ้ชนะเลยทีเดียว