ผู้เชี่ยวชาญคาดสาเหตุถังดับเพลิงระเบิด เกิดจากวาล์วนิรภัยไม่ทำงาน-ถังชำรุด

นาย เอกวัฒน์ ทิมมาศย์ กรรมการผู้จัดการบริษัท เซ็นเตอร์ไฟ จำกัด ผู้เชี่ยวชาญ ด้านระบบดับเพลิง และถังดับเพลิง ระบุว่า ถังดับเพลิงประเภทก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ถือว่าเป็นถังดับเพลิงที่มีการบรรจุก๊าซที่มีแรงดันสูงกว่าถังดับเพลิง ประเภทอื่น ตัวถังถูกผลิตมาด้วยลักษณะของการขึ้นรูป ด้วยวัสดุเพียงชิ้นเดียว เพราะต้องปรับแรงดันที่สูงถึง 900 ถึง 1000 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว


ซึ่งจะแตกต่างจากถังดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้งที่ติดตั้งตามสถานที่ต่าง ๆ ที่ถังดับเพลิงชนิดนั้นจะมีการอัดแรงดันอยู่ที่ไม่เกิน 200 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว


โดยปกติตัวถังดับเพลิงจะมีวาล์วนิรภัยเอาไว้ป้องกันกรณีที่เกิดแรงดันภายในถังสูงกว่าปกติ ซึ่งวาล์วนิรภัยจะทำหน้าที่แตกออกเพื่อระบายแรงดันออกจากถัง เพื่อลดการระเบิดของถัง ซึ่งวาล์วนิรภัยดังกล่าวจะอยู่ที่บริเวณคอถังใกล้กับจุดที่บีบของถังดับเพลิง


โดยตนเองยังไม่ได้เห็นสภาพถังที่เกิดเหตุ จึงยังไม่ทราบว่าถังดังกล่าวเป็นถังรุ่นเก่า หรือรุ่นใหม่ มีระบบของวาล์วนิรภัยลดแรงดันหรือไม่ แต่จากรูปที่ได้มาจากกลุ่มเพื่อนอาสาสมัคร พบว่าถังมีการแตกออกบริเวณกลางถังลักษณะแนวตั้ง เป็นลักษณะของการที่ถังระเบิดจากการที่ไม่สามารถลดแรงดันจากวาล์วนิรภัยได้


และในจุดเกิดเหตุเจ้าหน้าที่ที่เข้าไปตรวจสอบ คงต้องดูว่าวาล์วนิรภัยของถังดับเพลิงใบดังกล่าวมีหรือไม่ หากมีวาล์วดังกล่าวนั้นได้ทำงานเพื่อลดแรงดันหรือไม่ หากไม่ต้องตรวจสอบว่าเหตุใดวาล์วนิรภัยดังกล่าวจึงไม่ทำงานจนเป็นสาเหตุให้เกิดการระเบิดเกิดขึ้น


จากประสบการณ์ตนเองที่เคยพบเห็นถังดับเพลิงตามสถานที่ต่าง ๆ มาพอจะทำให้สังเกตได้ว่า ถังดับเพลิงต่าง ๆ มักจะมีการซ่อมแซม บางครั้งมีการซ่อมแซมโดยบุคลากรที่ไม่ได้มีความรู้ความสามารถหรือมีประสบการณ์โดยตรงในการซ่อมบำรุงถังดับเพลิง เช่น การซ่อมวาล์วนิรภัยที่มีการระเบิดไปก่อนหน้า หรือชำรุดเสียหาย ซึ่งวาล์วนิรภัยจะเป็นลักษณะแผ่นทองแดงที่มีขนาดและความหนาโดยเฉพาะ


แต่จากประสบการณ์ที่ตนเองเคยเห็นถังดับเพลิงคนอื่นที่ผ่านการซ่อมโดยคนที่ไม่มีความรู้ความสามารถมักจะมีการใช้อุปกรณ์หรือวัสดุอื่น ๆ ที่อาจจะมีความเหนียวมากกว่าอุปกรณ์นิรภัยของถังดับเพลิง ทำให้เมื่อเกิดแรงดันที่สูงขึ้นภายในถังวาล์วนิรภัยจึงไม่ทำงาน และไม่สามารถลดแรงดันของถังดับเพลิงได้ทันเวลาจนทำให้เกิดการระเบิดขึ้น


สำหรับสาเหตุของการที่ทำให้เกิดแรงดันภายในถังสูงขึ้นก็มาจากสภาพอากาศและการที่ถังถูกวางตากแดดอย่างเช่นในภาพที่ปรากฏ ในจุดเกิดเหตุก็เป็นสาเหตุที่ทำให้แรงดันภายในถังสูงขึ้นได้ ซึ่งในกรณีที่ถังดับเพลิงเกิดการแตกหรือระเบิดเกิดขึ้นโดยที่วาล์วนิรภัยไม่ทำงานก็อาจจะเกิดแรงสะบัดแบบไร้ทิศทางเนื่องจากถังจะระเบิดออกทางข้าง ซึ่งไม่ทราบว่าข้างใดและจะเกิดการเหวี่ยงเกิดขึ้นในรัศมีที่ถังว่างอยู่ห่างไกลประมาณไม่เกิน 2 - 5 เมตร หากมีคนอยู่ใกล้เคียงก็อาจจะทำให้ได้รับบัตรเจ็บจากแรงกระแทกของตัวถังที่เป็นเหล็กหรือแรงดันที่เกิดขึ้นจากการระเบิดได้


แต่หากกรณีที่วาล์วนิรภัยทำงาน ตัวถังก็จะไม่สะบัดแบบไร้ทิศทาง แบบเช่นถังที่ระเบิด ซึ่งก็อาจจะเป็นการลดการสูญเสียหรือการได้รับบาดเจ็บของคนที่อยู่ใกล้เคียงได้


สำหรับสาเหตุของการเกิดเหตุในครั้งนี้ตนเองตั้งข้อสมมุติฐานไว้ 2 ประเด็นคือ วาล์วนิรภัยไม่ทำงานสอง และตัวถังมีการชำรุดทรุดโทรมไม่สามารถรับแรงดันได้ ซึ่งผู้ที่มีหน้าที่ในการตรวจสอบจะต้องตรวจในประเด็นนี้ว่ามาจากสาเหตุใด


สำหรับถังดับเพลิงหรือถังที่มีแรงดันทุกชนิดต้องมีการทำไฮโดเทส โดยมีการระบุว่าภายหลังจากที่มีการผลิต 5 ปีเป็นต้นไปต้องมีการทำไฮโดเทสเพื่อทดสอบการทนแรงดันของตัวถังว่ายังอยู่ในสภาพที่ยังสามารถใช้งานต่อได้หรือไม่ โดยการทดสอบดังกล่าวจะมีการถอดวาล์วถังออกและนำสารเคมีที่อยู่ภายในถังทั้งหมดออก ก่อนจะมีการอัดแรงดันดำน้ำเข้าไปในถังเพื่อทดสอบให้ได้ถึงค่าปริมาณการทนแรงดันตามค่าที่กำหนด


ซึ่งการทดสอบดังกล่าวจะเป็นการทดสอบอยู่ในสถานที่เฉพาะ หากถังสามารถทนแรงดันได้ก็จะมีการติดเป็นบาร์โค้ดระบุวันที่ทดสอบล่าสุด และปีที่จะต้องนำถังมาทดสอบครั้งต่อไป ซึ่งจะไม่ใช่ลักษณะของการเอาออก เพราะการตอกจะทำเพียงครั้งเดียวคือขั้นตอนการผลิตถัง


ส่วนการทดสอบถังจะเป็นการติดบาร์โค้ดหรือป้ายต่าง ๆ ลงบนตัวถังอย่างชัดเจน เพื่อให้คนที่มีหน้าที่ดูแลสามารถตรวจสอบการทดสอบครั้งล่าสุดได้ แต่โดยปกติต้องยอมรับว่าสำหรับคนไทยอาจจะรู้สึกว่าการซื้อถังดับเพลิงใบใหม่ประหยัดต้นทุนมากกว่า เพราะการทำไฮโดเทสมีค่าใช้จ่ายพอสมควรรวมถึงยังต้องจ่ายค่าสารเคมีหรือค่าอัดถังดับเพลิงใหม่ด้วยหลังทำการทดสอบเสร็จสิ้น


สำหรับถังดับเพลิงโดยเฉลี่ยมีอายุนานหลายปี หากไม่ได้มีการติดตั้งอยู่ในตำแหน่งที่โดนแดด โดนฝน หรือโดนน้ำ รวมถึงใกล้กับทะเลที่มีสภาพอากาศเค็ม และอาจทำให้เกิดการกัดก่อนกับตัวถัง หรือวัสดุต่าง ๆ ได้ ถังดับเพลิงใบนั้นก็จะสามารถมีอายุการใช้งานนานหลายปี แต่ต้องดูในองค์ประกอบว่าถังมีการติดตั้งอยู่ในตำแหน่งใด และเคยผ่านการตกกระแทกอย่างรุนแรงมาแล้วหรือไม่ เพราะทุกอย่างถือเป็นปัจจัยที่ทำให้อายุของถังมีการเปลี่ยนแปลง


สำหรับประชาชนทั่วไปที่มีถังดับเพลิงอยู่ในอาคารสำนักงาน หรือบ้านพักอาศัย สามารถตรวจสภาพความพร้อมได้โดยหากเป็นถังดับเพลิงชนิด co2 ไปดูความเรียบร้อยของตัวถัง และให้ตรวจสอบโดยการชั่งน้ำหนัก เพราะถังดับเพลิงชนิดนี้ไม่มีมาตรวัดอยู่บนหัวถังเหมือนถังดับเพลิงชนิดอื่น ๆ


แต่หากเป็นถังดับเพลิงผงเคมีแห้งก็ให้ตรวจสอบโดยการสังเกตว่าเกจที่อยู่บริเวณคอถังเข็มชี้อยู่ในตำแหน่งเที่ยงตรงหรือไม่หรือชี้อยู่ในตำแหน่งโซนสีเขียวหรือไม่ หากพบว่าเข็มไม่ได้มีการชี้ตรงและไม่ได้อยู่ในโซนสีเขียวให้นำถังไปรับบริการถ่ายและอัดแรงดันใหม่กับร้านที่ให้บริการอย่างมีมาตรฐาน