สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ ในพื้นที่จังหวัดน่าน ระหว่างวันที่ 21-22 มิถุนายน 2564

วันนี้ เวลา 09.48 น. สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปยังฐานแสงเพ็ญ อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน ทรงติดตามผลการดำเนินงานโครงการทหารพันธุ์ดีน่าน ที่ดำเนินงานสนองพระราชดำริ ตั้งแต่ปี 2562 มีมูลนิธิชัยพัฒนา โดยศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ และกองทัพบกดูแล

มีหน่วยร่วมปฏิบัติงาน 4 หน่วย ได้แก่ มณฑลทหารบกที่ 38 , กรมทหารพรานที่ 32 , กองพันทหารม้าที่ 10 กรมทหารม้าที่ 2 และกองพันทหารม้าที่ 15 กรมทหารม้าที่ 2 กิจกรรมที่น่าสนใจ ได้แก่ โครงการผลิตไก่พันธุ์พื้นเมือง และไก่กระดูกดำพระราชทาน"เพื่อนช่วยเพื่อน" ได้แก่ ไก่กระดูกดำ ไก่ประดู่หางดำ และไก่เหลืองหางขาว ผลิตลูกไก่ได้มากกว่า 3,500 ตัว เป็นพันธุ์ไก่ ที่พระราชทานสู่ชุมชนทั้งหมด

ส่วนโครงการผลิตพันธุ์กบพระราชทาน มีกบ 3 สายพันธุ์ ได้แก่ กบนาจังหวัดน่าน, กบทุ่งกุลาจังหวัดสุรินทร์ และกบจานนาจังหวัดสุราษฎร์ธานี ผลิตลูกกบได้มากกว่า 20,000 ตัว พระราชทานไปแล้ว 3,500 ตัว และโครงการถั่วงอกปลอดภัย มีการปรับปรุงอุปกรณ์การเพาะ ซึ่งเริ่มขยายผลสู่โรงเรียนบ้านขุนน้ำน่าน และโรงเรียนบ้านบ่อหลวงได้แล้ว

โอกาสนี้ประทับรถรางพระที่นั่ง เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตร แปลงเกษตร เช่น แปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ผักพระราชทาน "เพื่อนช่วยเพื่อน" (ค่ายสมเด็จพระเอกาทศรส) ส่วนแยกจังหวัดน่าน มีแปลงปลูกบวบงู , ถั่วพู , พริกขี้หนูหัวเรือ ได้เมล็ดพันธุ์สำรองเป็นพันธุ์พระราชทานให้ประชาชน ส่วนผักกวางตุ้งจากเมืองกว่างโจ ยังมีปัญหาเรื่องสภาพอากาศ มีพระราชดำริให้ทดลองปลูกใหม่

และงานปศุสัตว์ ในโครงการเพาะเลี้ยง และขยายพันธุ์เป็ดไข่พระราชทาน "เพื่อนช่วยเพื่อน" มีการเพาะขยายพันธุ์ เป็นลูกเป็ดพระราชทานสู่ชุมชนแล้วกว่า 5,000 ตัว ตอนนี้อยู่ระหว่างวิจัย เพื่อหาวิธีผลิตลูกเป็ดเพศเมียให้ได้มากกว่าเพศผู้ต่อไป

นอกจากนี้ ยังมีกิจกรรมปลูกผักปลอดภัย ทั้งผักกางมุ้ง และผักกลางแจ้ง ในห้วงสถานการณ์โควิด-19 ได้นำไปจำหน่ายตามชุมชนในราคาถูก เพื่อบรรเทาความเดือดร้อน และแจกให้กับผู้ป่วย ผู้พิการทุพพลภาพ

สำหรับ โครงการทหารพันธุ์ดี "ชุมชนเบิกบาน อาหารปลอดภัย" จังหวัดน่าน เป็นโครงการที่มีพระราชประสงค์ ให้ทหารพันธุ์ดี นำเมล็ดพันธุ์พระราชทานออกสู่ชุมชน ทั้งชุมชนรอบค่าย และชุมชนที่อยู่ตามแนวชายแดน ปัจจุบันขยายผลสู่โรงเรียน ในพื้นที่อำเภอบ่อเกลือ และอำเภอเฉลิมพระเกียรติแล้ว 10 แห่ง มีทหารพันธุ์ดีช่วยสอนวิธีปลูกผักปลอดภัย เลี้ยงสัตว์ เลี้ยงปลา นำผลผลิตทำอาหารกลางวัน ให้นักเรียน รวมทั้งขยายผลไปยังผู้ปกครองนักเรียนอีก 154 ครอบครัว มีปราชญ์ชาวบ้านที่ปลดจากทหารกองประจำการช่วยให้ความรู้ เป็นการสร้างเครือข่ายให้กองทัพบก

ที่อาคารศูนย์เพาะพันธุ์ปลาน้ำจืด แสดงผลการทดลองเพาะเลี้ยงพันธุ์ปลาน้ำจืดที่สำคัญคือ ปลานิลจิตรลดา ปัจจุบันผลิตลูกปลา พระราชทานแก่ราษฎรได้แล้ว 13,000 ตัว และได้ทดลองเพาะพันธุ์ปลากระแห ปลามัน ปลาปีกแดง และปลาตะเพียนทองเพิ่มเติม โอกาสนี้ ได้พระราชทานพระราโชวาท แก่คณะทำงานโครงการทหารพันธุ์ดี

จากนั้น เสด็จพระราชดำเนินไปยังแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเหนียวน่าน 59 ตำบลถืมตอง อำเภอเมือง ทอดพระเนตรการส่งเสริมการปลูกข้าวเหนียวพันธุ์น่าน 59 ที่มีการปรับปรุงพันธุ์มาจาก พันธุ์ข้าวธัญสิรินกับพันธุ์ข้าว กข 6 มีคุณสมบัติเด่น คือ ไวต่อช่วงแสง ต้านทานโรคใบไหม้ ทรงต้นเตี้ย ให้ผลผลิตสูง

ในการนี้ ทรงหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าวเหนียวน่าน 59 ลงในถาดเพาะ เพื่อความเป็นสิริมงคลในฤดูกาลปลูกข้าวนาปี พร้อมทั้งทรงปล่อยปูนาลงในแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเหนียวน่าน 59 จำนวน 999 ตัว เพื่อการขยายพันธุ์ เพิ่มแหล่งอาหารทางธรรมชาติ อีกทั้งเป็นดัชนีชี้วัดการปนเปื้อนสารเคมีในนาข้าว

ซึ่งชุมชนถืมตอง ร่วมกับมูลนิธิฮักเมืองน่าน จัดทำแปลงเมล็ดพันธุ์ข้าวเหนียวน่าน 59 โดยมี สมาชิกโครงการบ้านนี้มีรักปลูกผักกินเอง ร่วมดำเนินการบนพื้นที่ 123 ไร่ ในพื้นที่ตำบลถืมตอง คาดว่าจะได้ผลผลิตประมาณ 90 ตัน อีกทั้งมีการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากปูนา และข้าวเหนียวน่าน 59 อาทิ น้ำปู๋ อ่องปู และข้าวหลาม

จากนั้น ทรงติดตามโครงการ "บ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง" ซึ่งมีราษฎรเข้าร่วมโครงการฯ 271 ครัวเรือน มีบ้านดอนถืมตองหมู่ที่ 6 เป็นหมู่บ้านนำร่อง เพื่อให้มีความรู้เรื่องการปลูกผักสวนครัวที่ปลอดภัยไว้บริโภค ปัจจุบันมีเมล็ดพันธุ์รวม 7 ชนิด

ได้แก่ ถั่วฝักยาวสีม่วงสิรินธร, ถั่วฝักยาวลายเสือจักรพันธ์, ผักกาดพื้นเมือง ,น้ำเต้า, กระเจี้ยบเขียว, ฟักทอง และมะเขือเทศ นอกจากจะเพียงพอต่อการบริโภคในครัวเรือนแล้ว ยังแบ่งปันให้กับเพื่อนบ้าน ทำให้มีผักปลอดภัย ไว้รับประทานตลอดทั้งปี รวมถึงสามารถเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้เพาะปลูกเอง หากมีผลผลิตจะนำไปจำหน่ายเป็นรายได้เสริม

ทั้งนี้ชุมชนถืมตอง ได้ประสานงานกับโครงการทหารพันธุ์ดีน่าน ในการขอรับพระราชทานเมล็ดพันธุ์ผัก นับว่าเป็นจุดเริ่มต้นของความพอเพียง คือ ลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ ประหยัดอดออม เอื้อเฟื้อแบ่งปัน สามารถดำรงชีวิตอยู่อย่างมีความสุข

อีกทั้งสมาชิกโครงการ 84 ครัวเรือน ยังได้เลี้ยงเป็ดพระราชทานพันธุ์บางปะกง จำนวน 860 ตัว สามารถเก็บไข่เป็ดได้แล้ว 2 รุ่น นอกจากนี้ยังเปิด "กาดน้อยมีรัก" เพื่อเป็นจุดจำหน่ายผลผลิตที่สะอาดปลอดภัย และจัดการขยะร่วมกันอย่างเป็นระบบ เป็นหนึ่งในตัวอย่างของชุมชน ที่น้อมนำแนวพระราชดำริ มาใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อสร้างความมั่นคงทางด้านอาหารในครอบครัว ก่อให้เกิดความมั่นคงของชุมชนตามมา

ในการนี้ พระราชทานเมล็ดพันธุ์แก่ผู้ว่าราชการจังหวัดน่าน นายอำเภอเมืองน่านเพื่อนำไปขยายผลในพื้นที่ รวมทั้งผู้แทนกลุ่มโครงการบ้านนี้มีรักปลูกผักกินเองในกลุ่มบ้านถืมตอง ที่ร่วมโครงการใหม่ พร้อมกับ พระราชทานพระราชดำรัส แก่กลุ่มผู้แทนราษฎรตำบลถืมตอง โดยทรงชื่นชมการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ที่อนุรักษ์ รักษา วัฒนธรรม สิ่งแวดล้อม และธรรมชาติ ซึ่งเป็นสมบัติของชุมชน ที่สำคัญยังได้สืบทอดความรู้ให้กับคนรุ่นหลัง และเป็นตัวอย่างแก่ชุมชนอื่น